Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «جام جم آنلاین»
2024-04-27@17:43:26 GMT

تامین منافع آمریکا در راستای پیمان سنتو

تاریخ انتشار: ۲۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۲۹۱۲۵

ایران، عراق، ترکیه، پاکستان و انگلستان در سال ۱۹۵۵ میلادی / ۱۳۳۴ شمسی با انعقاد پیمانی هشت ماده‌ای که به پیمان بغداد معروف شد در یک اتحادیه نظامی منطقه‌ای وارد شدند. هدف از انعقاد پیمان بغداد که به ابتکار آنتونی ایدن و آیزنهاور، وزرای خارجه وقت بریتانیا و آمریکا بنیان گرفته بود، ایجاد کمربندی دفاعی و امنیتی بر ضد توسعه‌طلبی‌های اتحاد جماهیر شوروی، حفاظت از ذخایر نفت و گاز منطقه خلیج فارس و جلوگیری از گسترش اندیشه کمونیسم در میان کشور‌های نفت‌خیز منطقه بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این پیمان قرار بود مکمل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اروپا باشد. این پیمان در ابتدا میان عراق، ترکیه و با توافق نوری سعید، نخست‌وزیر عراق و عدنان مندرس، نخست‌وزیر ترکیه و با حمایت انگلستان منعقد شد. به فاصله کمی از این توافقات، ایران، پاکستان و انگلستان به طور رسمی در بغداد به آن ملحق شدند و این پیمان به نام پیمان بغداد به ثبت رسید.   هدف از انعقاد پیمان بغداد که به ابتکار آنتونی ایدن و آیزنهاور وزرای خارجه وقت بریتانیا و آمریکا بنیان گرفته بود، ایجاد کمربندی دفاعی و امنیتی بر ضد توسعه طلبی‌های اتحاد جماهیر شوروی و نهایتا حفاظت از ذخایر نفت و گاز منطقه خلیج فارس و جلوگیری از گسترش اندیشه کمونیسم در میان کشور‌های نفت خیز منطقه بود.    ایران مرکز کمربند امنیتی پیرامون شوروی در حاشیه آن کشور بود و آن را با کمک پیمان سنتو در چارچوب سیاست جلوگیری از توسعه و پیشرفت شوروی مستحکم می‌نمود، چراکه ضعیف گشتن ایران و خلیج‌فارس، سبب تسلط شوروی بر اروپا و شرق آسیا می‌شد.   ریچارد نیکسون، ریاست جمهوری امریکا، کفته بود که اگر خطی ژئوپولتیک میان خاورمیانه رسم شود، آن خط مستقیماً از عربستان، ایران، امارات و تنگه هرمز عبور خواهد کرد؛ تنگه‌ای استراتژیک که چهل درصد از نفت جهان آزاد از آن می‌گذرد و روزی بیست میلیون بشکه نفت، به قرار ساعتی هشتصدهزار بشکه، از آن عبور خواهد کرد.    ایران همچنین وظیفه اتصال ناتو را به پیمان سنتو بر عهده داشت. این زنجیره دفاعی به منظور سد نفوذ کمونیسم، از اروپای غربی و شمال مدیترانه شروع، و در کنار هم به منتهی الیه جناح شرقی در ترکیه ختم می‌شد و از طریق ایران و پاکستان به جنوب شرقی آسیا منتهی می‌شد.   این پیمان قرار بود مکمل پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در اروپا باشد. این پیمان در ابتدا میان عراق و ترکیه و با توافق نوری سعید نخست وزیر عراق و عدنان مندرس نخست وزیر ترکیه و با حمایت انگلستان منعقد شد. به فاصله کمی از این توافقات، ایران و پاکستان و انگلستان به طور رسمی در بغداد بدان ملحق شدند و این پیمان بنام پیمان بغداد به ثبت رسید. آمریکا اگر چه بخش اعظم کمک لجستیکی و مالی پیمان بغداد را برعهده داشت اما، به دلیل اجتناب از رویارویی مستقیم با شوروی هیچ گاه به طور رسمی بدان نپیوست.   هدف محمدرضا شاه از پیوستن به پیمان بغداد، کسب اعتبار بین‌المللی و بهره گرفتن از کمک‌های مالی غرب و حفاظت از ایران در برابر هجوم احتمالی ارتش سرخ شوروی بود. تجربه دو بار نقض بی‌طرفی ایران در طی دو جنگ جهانی و اشغال کشور به دست نیرو‌های بیگانه، باعث شد که ایران به دنبال هم پیمانانی قدرتمند در جهان بگردد و در همین راستا بلوک غرب را برگزید و با عضویت در پیمان بغداد رسماً وارد بلوک غرب شد و در زمره اقمار و متحدان آن جای گرفت. البته این اقدام ایران در میان دولتمردان کشور مخالفانی داشت و آن‌ها عقیده داشتند که پیوستن ایران به این پیمان باعث آزردگی خاطر همسایه قدرتمند شمالی را فراهم خواهد آورد و این در نهایت به نفع ایران نخواهد بود.    شوروی پس از اطلاع از پیوستن ایران به پیمان بغداد، بیانیه‌های شدیداللحنی صادر کرد و در آن‌ها بر مخالفت خود با حضور ایران در این پیمان تاکید ورزید و آن را یک پیمان آشکارا تجاوزگرانه خواند که هدفش، ضربهزدن به صلح و امنیت منطقه و جهان است. شوروی عقیده داشت که با ورود ایران به پیمان بغداد، مرز‌های جنوبی آن کشور محل رفت و آمد کارشناسان نظامی و جاسوسان آمریکایی و بریتانیایی قرار خواهد گرفت که این امر، برضد منافع و امنیت ملی شوروی خواهد بود. روس‌ها به همین بهانه و برای نشان دادن اعتراض خود به این اقدام ایران از سفر یک هیئت ۷ نفره از موسیقی‌دانان روس به ایران جلوگیری کرده و از تحویل گرفتن محموله برنج صادراتی ایران به آن کشور ممانعت کردند.    در سال ۱۹۵۸ م/ ۱۳۳۷ ش، گروهی از افسران کمونیست ارتش عراق که آشکارا تمایلات شورویدوستی داشتند، برضد ملک فیصل دوم پادشاه آنگلوفیل عراق کودتا کرده و وی و نظام سلطنتی را سرنگون کردند. متعاقب این کودتا و تحولات ناشی از آن در آن کشور، سران حکومت جدید عراق که خود را نزدیک به شوروی احساس می‌کردند، برای نشان دادن حسن نیت خود به شوروی، از پیمان بغداد خارج شدند. در نتیجه مقر این پیمان از بغداد به ترکیه منتقل شد و نام آن نیز به سنتو تغییر یافت.   در سال‌هایی که پیمان بغداد یا سنتو وجود داشت تلاش‌هایی برای پیوستن لبنان، سوریه و مصر به این پیمان صورت گرفت که در نهایت و به دلیل مخالفت‌های شوروی و حمایت‌های مالی و تسلیحاتی شوروی از ارتش‌های سوریه و مصر در برابر تجاوزات اسراییل، هرگز مورد قبول آن کشور‌ها قرار نگرفت و حتی باعث شد برای مدتی رابطه ایران و مصر در زمان جمال عبدالناصر رییس جمهور مصر که به شوروی نزدیک بود، پر تنش شود.    از طرفی تحولات عراق باعث ترس ایران، پاکستان و ترکیه شد به طوری که آن‌ها مسرانه خواهان پیوستن آمریکا به پیمان سنتو شدند. اما آمریکا با توجه به ملاحظاتی که شرح آن آمد از پیوستن به پیمان خودداری کرد و در عوض به این کشور‌ها پیشنهاد کرد که با آن‌ها پیمان دوجانبه دفاعی ببندد که به موجب آن چنانچه هر یک از طرفین مورد تجاوز کشور ثالثی قرار گرفتند، کشور دیگر به کمک آن بشتابد.    پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ در ایران، این کشور رسما از پیمان سنتو خارج شد و چندی بعد ترکیه و پاکستان هم از آن خارج شدند و بدین ترتیب پیمان سنتو در سال ۱۹۷۹ رسما منحل شد و آرزوی خروشچف که در واکنش به پیمان بغداد گفته بود شوروی آنقدر صبر می‌کند تا این پیمان مانند کف صابون محو شود، به حقیقت پیوست.

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: پیمان سنتو آمریکا ایران دوره پهلوی پیمان بغداد پیمان سنتو نخست وزیر آن کشور کشور ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۲۹۱۲۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کریدور عراق-اردوغان- اروپا / چالش‌های فنی و زیرساختی

علی آهنگر- روزنامه اعتماد-وقتی در ۱۹ شهریور ۱۴۰۲ بایدن در دهلی‌نو توافق بر سر کریدور عرب-مد را اعلام کرد، تنها صدای مخالف رجب طیب اردوغان بود. بیست کشور ثروتمند جهان که عنوان جی۲۰ را با خود یدک می‌کشند، دو روز شهریور گذشته را در دهلی‌نو به سر بردند. جهان و آنچه در او هست در این دو روز چشم به خیابان‌های نه چندان پر زرق و برق دهلی‌نو دوخته بود. همه می‌دانستند که چکش‌های نارندرا مودی بر میز ریاست اجلاس نمادی بیش نیست و توافق‌های اساسی همه از پیش صورت پذیرفته است. اما جهان بی‌تاب از اعلام توافقی بود که هندوستان را از یک کریدور به امارات و عربستان و از آنجا به دریای مدیترانه و اروپا متصل می‌کرد. کریدوری که از آن پس در ادبیات ژئوپلیتیک به کریدور عرب- مد شهرت یافت. معلوم بوده و هست که این کریدور به این سادگی‌ها به سرانجامی نخواهد رسید. اما نکته این بود که رجب طیب اردوغان با صدای بلند مخالفتش را با این کریدور اعلام کرد و بیان داشت ترکیه باید از این معامله سهمی داشته باشد. امارات متحده عربی از سوی رهبران گروه ۲۰ ماموریت یافت تا رضایت خاطر این صدای بلند و پرغوغای آناتولی را کسب کند. نتیجه این سر و صدا و آن لابی‌های پشت پرده با امارات و قطر در سفر روز دوشنبه سوم اردیبهشت ۱۴۰۳ اردوغان به عراق نمایان شد. وقتی اردوغان در فرودگاه بغداد با استقبال محمد شیاع السودانی بر فرش قرمز گام نهاد تا از یگان استقبال سان ببیند، وزیران راه و حمل و نقل امارات و قطر هم در هتل‌های بغداد جا خوش کرده بودند. همه چیز مهیا بود تا رجب طیب اردوغان و شیاع السودانی در پشت میز‌های سالن بزرگ تشریفات کاخ نخست‌وزیری بایستند و وزیران راه ترکیه، عراق، امارات و قطر امضاهای‌شان را پای یادداشت تفاهمی برای ایجاد کریدوری جدید بگذارند که چهره ژئوپلیتیک منطقه را تغییر می‌دهد.


کریدوری که از این پس کریدور عراق-ترکیه-اروپا نام دارد که ما بحق آن را در این نوشتار کریدور عراق- اردوغان-اروپا نام نهادیم، چراکه برپایی این کریدور بیش و پیش از هر چیز قاچ بزرگی از کیک تجارت و اقتصاد آینده اقیانوس هند-اروپا را نصیب ترکیه می‌کند و نقش رجب طیب اردوغان را در به دست آوردن این قاچ بزرگ ژئوپلیتیکی برای ترکیه روشن می‌دارد. با برپایی این کریدور که ظاهرا علاوه بر ارتباط با هند، تجارت و البته رضایت چین را نیز به همراه دارد، عراق و بندر فاو در جهان برجسته می‌شوند. فاو شهر بندری کوچکی در دهانه اروندرود است که برای رزمجویان آن سال‌ها خاطرات عمیقی را به همراه دارد. مگر می‌شود فاو را بگویی و از آن همه درگذری؟!

 


آن فاو بی‌قرار با آن مسجد با نمازگزار‌های مخلص بی‌شمار حالا تبدیل به یک بندر بزرگ می‌شود. بندری فخر جبل علی در امارات. اگر بندر جبل علی امارات با ۶۷ اسکله کانتینری لقب بزرگ‌ترین بندر خاورمیانه را به خود داده، حالا قرار است تا سال ۲۰۲۵ در برابر بندر ۹۰ اسکله‌ای کانتینری فاو کلاه از سر بردارد. می‌گویند با راه‌اندازی فاز نخست این کریدور در ۲۰۲۸ که ترکیبی از بزرگراه‌ها، راه‌آهن، انتقال خطوط نفت و گاز و خطوط ارتباطات است، زمان رسیدن بار‌ها به اروپا از ۴۵ روز دماغه امیدنیک و ۳۵ روز دریای سرخ، به ۲۵ روز کاهش می‌یابد. یعنی کالا‌های ساخت چین و هند ده روز زودتر به دست مشتریان سیری‌ناپذیر اروپایی می‌رسد. اما این تمام مطلب نیست. آن‌گونه که میدل ایست‌ای می‌گوید؛ عراق چشم دارد در قالب این قرارداد، ۱۷ میلیارد دلار سرمایه جذب کند، ۱۲۰۰ کیلومتر راه‌آهن خود را از فاو به ترکیه و از آن طریق به اروپا برساند، قطار‌هایی با ۳۰۰ کیلومتر سرعت در ساعت در ریل بگذارد، سالانه ۴ میلیارد دلار درآمد کسب کند و برای ۱۰۰ هزار نفر از جوانان عراقی کار و شغل بسازد. اینها همه خوب است، اما یک نقص عمده و یک عیب بزرگ دارد. نقص عمده داستان پیش گفته این است که از دو مبدا اصلی تجارت امروز و آینده کریدور‌هایی که قرار است از خلیج فارس بگذرد، یعنی چین و هند کسی در بغداد نبود تا در کنار وزیران راه چهار کشور عراق، ترکیه، امارات و قطر، به عنوان تضمین‌کننده اصلی دادن کالا و کانتینر پای قرارداد را امضا کند. و، اما عیب بزرگ و بسیار بزرگش این است که هیج سهمی برای نقش ژئوپلیتیک ایران در منطقه قائل نشده است. مگر می‌شود ابرکشتی‌های کانتینری با میلیون‌ها تن کالا از جلوی چشمان بندر چابهار و آن پهنه بیکران دشت مکران بگذرند، برای لنج‌های ماهیگیری کنارک دست تکان دهند و در شمالی‌ترین نقطه خلیج فارس، در بندر فاو پهلو بگیرند؟! آقای رجب طیب اردوغان لابد فکری کرده‌اند که چنین چیزی تحقق یافتنی نیست. پس تا دیر نشده، چهار کشور ترکیه، عراق، امارات و قطر خوب است به تهران بیایند؛ وزیرانی از چین و هند هم در پایتخت ایران حضور یابند و بر نقش تاریخی ایران و بندر مکران و چابهار انگشت تایید بگذارند.

 

دیگر خبرها

  • اینفلوئنسر عراقی و ستاره «تیک تاک» به ضرب گلوله در بغداد کشته شد
  • ستاره زن شبکه‌های مجازی به ضرب گلوله کشته شد
  • ضرورت توسعه تعاملات علمی دانشگاهی در راستای منافع دو کشور در عرصه بین‌المللی
  • ایران بازار عراق را از دست می‌دهد؟ | واکنش معاون وزیر صمت به رقابت ترکیه با ایران در بازار عراق
  • کریدور عراق-اردوغان- اروپا / چالش‌های فنی و زیرساختی
  • تامین منافع متقابل در تعامل ایران و کشور‌های آفریقایی
  • رئیسی: ایران در تعامل با کشورهای آفریقایی تامین منافع متقابل را دنبال می‌کند
  • کاخ سفید: برنامه‌ای برای سفر اردوغان به آمریکا وجود ندارد
  • پیش‌بینی امام خمینی (ره) از سرکوب‌ها در آمریکا: آنها تحمل آشفتگی خوابشان را ندارند
  • حضور ایران در بریکس تاکنون مثمرثمر بوده است